Naast de grenzen van het projectgebied dient ook de omgeving in het onderzoek betrokken te worden. Is het projectgebied onderdeel van het natuurnetwerk of ligt het juist in een landbouwontwikkelingsgebied? Dit bepaalt welke stakeholders betrokken dienen te worden en welke doelen haalbaar zijn.  Het studiegebied van de LESA zal ook vaak groter zijn dan alleen het betreffende natuurgebied. Ook per onderdeel van de analyse kan het te beschrijven of te analyseren gebied verschillen. De vegetatie hoeft strikt genomen alleen binnen het gebied te worden beschreven, terwijl een geohydrologische beschrijving altijd ook de wijdere omgeving meeneemt. (Flip de Witte 2010).

In het algemeen wordt onderscheid gemaakt in stroomgebiedsniveau (regionaal) en standplaatsniveau (lokaal). Een misvatting is om te beginnen op standplaatsniveau en te snel aan herstelmaatregelen te denken. De ervaring heeft geleerd dat deze maatregelen achteraf vaak niet blijken te werken. Start eerst met een bureaustudie op regionaal niveau! Dit kan vaak al binnen enkele dagen af zijn. Deze regionale gebiedsanalyse levert inzicht op in de positionele relaties, zoals waar grondwater kan op kwellen en waar het vandaan komt. Het onderzoek op standplaatsniveau kost vaak veel meer tijd, omdat in de meeste gevallen aanvullend veldonderzoek uitgevoerd dient worden. (Daan Besselink 2017)

Wat zijn de natuurdoelen die vanuit de overheid zijn gesteld zoals Natura 2000 of vanuit de provincie en die een  terreinbeheerder zoals Staatsbosbeheer zelf voor ogen heeft? Van belang is ook andere claims op een rijtje te zetten, zoals aardkundige, cultuurhistorische en archeologische waarden en eisen vanuit het waterbeleid, de recreatie en de landbouw. Deze kunnen grote invloed uitoefenen op de strategische inzet van de verschillende maatregelen.

Natura 2000 is het Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Nederland telt ruim 160 Natura 2000-gebieden. Al deze gebieden liggen binnen het Natuurnetwerk Nederland. Dit is het Nederlands netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden. De Natura 2000-gebieden zijn aangewezen onder de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Voor elk gebied is er een beheerplan opgesteld, waarin staat welke maatregelen nodig zijn om de doelen te behalen. Over het algemeen betreffen deze doelen natuurlijke habitattypen, die niet alleen met bodemvriendelijke maatregelen op voormalige landbouwgrond ontwikkeld kunnen worden (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 2018). Er zijn wel mogelijkheden om aanvullende bodemvriendelijke beheersmaatregelen toe te passen in de ontwikkeling en het beheer van de bestaande Natura 2000-gebieden.

Natuurdoelen van de provincie richten zich onder meer op het beheer en ontwikkeling van fauna- en kruidenrijke graslanden en weidevogelgraslanden (Gelderland 2018). Deze gebieden kunnen bijvoorbeeld gelden als ecologische verbindingszone tussen Natura 2000-gebieden. De ontwikkeling en beheer van dit type graslanden biedt kansen voor bodemvriendelijke maatregelen zoals uitmijnen en verschralen.

Een LESA bestaat uit twee delen: een regionale en een lokale gebiedsanalyse. De LESA geeft antwoord op de vraag welke hydrologische en bio- en geochemische processen de standplaatscondities sturen. Hiermee kan tevens bepaald worden in hoeverre de natuurdoelen haalbaar zijn en welke maatregelen daarvoor nodig zijn. Daarnaast is het in dit kader nuttig om tijdens het uitvoeren van de LESA aanvullende informatie te verzamelen over de aardkundige, cultuurhistorische en archeologische waarden. Tegenwoordig bestaan er uitgebreide handboeken voor het uitvoeren van LESA’s (Daan Besselink 2017) (Flip de Witte 2010).

Afhankelijk van de natuurdoelen, kunnen verschillende herstelmaatregelen worden afgewogen. De VBNE (Vereniging van Bos en Natuurterreineigenaren) heeft in 2017 een handreiking gepubliceerd, die als doel heeft om natuurherstellers te ondersteunen bij het uitwerken van inrichtingsplannen waarbij voedselrijke landbouwgronden worden omgevormd tot schrale natuurtypen (C. Aggenbach 2017). De handreiking is niet specifiek gericht op bodemvriendelijke maatregelen, maar deze worden er wel in afgewogen tegen de overige technieken zoals ontgronden. De handreiking is opgebouwd uit vijf modules:

Module 1: inbedding van de landschapsecologische positie en functie van het projectgebied in het landschap. Het is belangrijk om de landschappelijke context en de landschapsgeschiedenis.

Module 2: omgang met cultuurhistorische en archeologische waarden.

Module 3: omgang met lokaal reliëf en waterhuishouding.

Module 4: keuze van herstelmaatregel

Module 5: geeft een algemeen overzicht welke type gegevens nodig kunnen zijn bij het opstellen van een inrichtingsplan.

In het algemeen worden plaggen, afgraven bouwvoor en/of ontgronden als eerste afgewogen omdat ze het beste perspectief bieden en op korte termijn tot resultaat leiden. De kansen voor bodemvriendelijke maatregelen zijn er echter ook:

• Indien er bezwaren tegen deze civieltechnische maatregelen zijn vanuit de ecologie, bodemkunde, cultuurhistorie, archeologie en/of hydrologie.
• Als aanvullende maatregelen in het herstel van de (bodem-)ecologie. Een voorbeeld hiervan is bodemtransplantatie, een veelbelovende techniek die NIOO-KNAW heeft ontwikkeld in samenwerking met Natuurmonumenten.

De handreiking is beschikbaar op www.natuurkennis.nl.